Hipotrofia wewnątrzmaciczna, hipoplazja (Intrauterine Growth Restriction, IUGR) definiuje zjawisko dotyczące płodów, które posiadają zbyt małą masę ciała lub są zbyt niskie w porównaniu do średniego rozmiaru w danym wieku ciąży. Zaburzenie dotyczy kilku procent spośród wszystkich ciąż.

 

Hipotrofię wykrywa się w trakcie badania USG. Dlatego podczas badania ultrasonograficznego, specjalista prowadzący ciążę wykonuje również pomiary płodu. Zdiagnozowanie następuje już po urodzeniu dziecka, kiedy bada się parametry anatomiczne oraz czynnościowe. Jednak czas wykrycia zmian może ułatwić wstępne rozpoznanie i jego konsekwencje zdrowotne dla maluszka. Prawidłowa diagnoza uzyskana przed narodzinami ułatwia szybkie wdrożenie odpowiedniego postępowania.

 

Do wewnątrzmacicznego zahamowanie wzrostu dochodzi na różnych etapach ciąży. Jeśli do rozpoznania hipotrofii płodu dojdzie przed 20 tygodniem ciąży, jest to hipotrofia symetryczna, w której wymiary całego ciała proporcjonalnie się pomniejszają. Do powstrzymania procesu wzrostu maluszka musiało w przypadku hipotrofii symetrycznej dojść na początku ciąży.

 

Jeśli rozpoznanie hipotrofii nastąpiło po 20 tygodniu ciąży, to może wystąpić hipotrofia asymetryczna, która stanowi większość przypadków wewnątrzmacicznego ograniczenia rozwoju płodu. Przy hipotrofii asymetrycznej tylko obwód brzucha płodu zbyt mały i mocno odbiega od normy. Jego głowa i kończyny są zgodne z normą dla określonego wieku ciąży.

 

Zjawisko jest odpowiedzialne za występowanie różnych zaburzeń funkcjonowania wewnętrznych narządów dziecka. Szczegółowe konsekwencje zdrowotne hipotrofii asymetrycznej wiążą się ściśle z trymestrem ciąży, w którym doszło do ograniczenia rozwoju. Mogą wystąpić u dziecka zaburzenia rozwoju, nieprawidłowe stężenie glukozy we krwi, niedotlenienie okołoporodowe, trudności z utrzymaniem prawidłowej ciepłoty organizmu, niedobór wapnia, krwawienie do płuc, czy też martwicze zapalenie jelit.

 

Zagrożenie życia płodu może wymagać wcześniejszego zakończenia ciąży. Dzieci z hipotrofią rodzą się wychudzone ze skąpym owłosieniem. Mają wysuszoną skórę oraz mało rozwiniętą tkankę podskórną. W pierwszych godzinach po narodzeniu dziecko ma wstrzymanie moczu, za to pępowina wysycha bardzo szybko.

 

Świat nauki nie poznał do tej pory skutecznego sposobu na zapobieganie rozwoju hipotrofii i na jej leczenie. Leżenie przyszłej mamy może mieć dobry wpływ na poprawę ukrwienia macicy. Wysokokaloryczne posiłki mogą ułatwić pozbycia się niedoborów żywieniowych.

 

Postępowanie z dzieckiem hipotroficznym dąży do przywrócenia prawidłowych funkcji metabolicznych (hipoglikemii, hiperglikemii oraz hipokaliemii). Ocena zaburzeń hematologicznych wspiera podejmowanie działań terapeutycznych i ułatwia prawidłową terapię wrodzonych infekcji i wad.

 

Czynniki wpływające na hipotrofię płodu są różnorodne i niezupełnie do końca wszystkie zostały rozpoznane. Do czynników płodowych zalicza się wady wrodzone i ciążę wielopłodową. Czynniki matczyne mogą wiązać się z infekcjami, immunologia, stylem życia, dietą, wykonywaną pracą – są to więc również czynniki społeczne - ale też z nękającymi kobietę chorobami układu krążenia lub zaburzeniami funkcjonowania nerek. Zbyt częste lub zbyt rzadkie porody też mogą wpływać na rozwój zaburzenia u danej kobiety. U noworodków matek z niedostatecznie kontrolowaną w czasie ciąży cukrzycą też może dojść do wstrzymania rozwoju płodu. Odpowiedzialne za hipotrofię może być zbyt wczesne oddzielenie łożyska, łożysko przodujące, krwiak pozałożyskowy lub złe położenie łożyska.

 

2019-08-16