Teoretycznie każdy z nas wie, że spożywanie alkoholu w ciąży nie jest do końca dobrym pomysłem. Ale każdy z nas zna też sławne ze mną się nie napijesz? albo jedna lampka nie zaszkodzi. Otóż nie. Jedna lampka może zaszkodzić. Jedna lampka może zdeterminować całe życie dziecka. Dowiedz się, jakie mogą być konsekwencje spożywania alkoholu w ciąży.
Dzieci, których matki piły alkohol w trakcie ciąży najczęściej cierpią na powszechnie znany FAS – Fetal Alcohol Syndrome. Jest to choroba nieuleczalna, widoczna zazwyczaj na pierwszy rzut oka, powodująca wiele wad zdrowotnych dziecka, a także niepełnosprawność intelektualną. Mimo to, według lekarzy, w Polsce wciąż rodzi się więcej dzieci z zespołem alkoholowym, niż z zespołem Downa.
Zacznijmy od, zdawałoby się, najbłahszej rzeczy – wyglądu. U dzieci z zespołem poalkoholowym jest on bardzo specyficzny. Charakterystyczne jest szerokie rozstawienie drobnych oczu z opadającymi powiekami. Twarzoczaszka tych dzieci zdaje się być spłaszczona a nos krótki i zadarty. Uszy w stosunku do małej głowy są nieproporcjonalnie duże i nisko osadzone. Najbardziej charakterystyczną cechą wyglądu dzieci z FAS jest jednak bardzo wąska górna warga i brak rynienki podnosowej.
Wyraźnie zauważalne jest też fizyczne i psychoruchowe opóźnienie dzieci z FAS w stosunku do rówieśników. Ich rozwój w porównaniu do dzieci, których matki powstrzymywały się od picia alkoholu jest znacznie spowolniony zarówno w okresie prenatalnym, jak i postnatalnym. Rodzą się one z niską wagą urodzeniową. W późniejszym wieku również są niższe i ważą mniej niż ich rówieśnicy.
Dzieci z płodowym zespołem alkoholowym mają liczne problemy zdrowotne. Do głównych zalicza się wady w budowie serca, nerek, wątroby a nawet narządów płciowych. Zwraca się też uwagę na zmniejszone pole widzenia, niedosłuch, kłopoty z nauką mowy. Specjaliści podnoszą temat zaburzeń w budowie układu kostno-mięśniowego, a także czucia głębokiego (nieodczuwanie bólu lub nadwrażliwość) dzieci z zespołem alkoholowym. W 1968 roku Paul Lemoine dokładnie badał ciąże matek alkoholiczek i ich dzieci. Badania trwały prawie 30 lat. Wynikło z nich między innymi, że na 50 pacjentów z pełnoobjawowym FAS, aż 5 zmarło z powodu wad serca czy zaburzeń oddychania.
Warto w tym miejscu zwrócić też uwagę na bardzo silny wpływ alkoholu na rozwój mózgu dziecka w okresie prenatalnym. Pamiętajmy, że mózg rozwija się przez cały okres ciąży i jest wówczas najdelikatniejszym narządem – najłatwiej go uszkodzić. Stąd przy FAS występują między innymi: zaburzony proces uczenia się i zapamiętywania (uszkodzony hipokamp), obniżona koordynacja ruchowa i ogólna sprawność motoryczna (uszkodzony móżdżek), zaburzona kontrola emocji, zachowania agresywne, trudności z koncentracją uwagi (uszkodzone płaty czołowe). Najpoważniejsze bywa jednak uszkodzenie ciała modzelowatego, które u niektórych dzieci z FAS całkowicie zanikło. Ciało modzelowate łączy prawą i lewą półkulę mózgu, odpowiadając za sprawne przekazywanie informacji między nimi.
Dzieci z FAS cierpią na wiele zaburzeń związanych z przyswajaniem i przetwarzaniem informacji. Mniej rozumieją i pamiętają. Nie potrafią wykorzystać w praktyce posiadanych już wiadomości ani nie tworzą związków przyczynowo – skutkowych, stąd nie uczą się na własnych błędach. Myślenie abstrakcyjne jest dla nich również wyzwaniem, stąd pojawiają się u nich problemy z pojęciem czasu, pieniędzy czy zagadnień matematycznych. Dzieci te mają problem z kontrolą emocji, wykazują zachowania impulsywne i agresywne, których nie rozumieją. Wspomniany Paul Lemoine w swoich badaniach wskazał, że spośród 28 osób z FAS aż 5 podjęło próbę samobójczą a dwie faktycznie odebrały sobie życie – jak widać zespół poalkoholowy ma duży wpływ na sferę psychiczną dziecka, a jak wskazują badania Lemoina – problemy te nasilają się wraz z wiekiem.
FAS wiąże się z opóźnieniem w rozwoju fizycznym. Jak się okazuje, nie tylko – dotyczy również rozwoju psychicznego i intelektualnego. Najczęściej objawia się niepełnosprawnością intelektualną, a więc dzieci te mają specyficzne potrzeby edukacyjne, bywa że wymagają kształcenia specjalnego. Badacze obserwują znaczne odchylenia od normy w zakresie współczynnika inteligencji IQ, który u dzieci z zespołem poalkoholowym jest znacznie niższy.
Oczywiście warto też pamiętać o tym, że objawy FAS można redukować poprzez wczesną diagnozę i terapię. W świetle tych informacji jednak, przerażająca jest odpowiedzialność spoczywająca na matce. Okazuje się bowiem, że od jej decyzji zależy jakość całego życia dziecka – i nie da się tego zmienić. Myślę, że opisane powody są wystarczające do odmówienia jednej lampki wina bliskiemu przyjacielowi. Ale decyzja należy tylko i wyłącznie do ciebie.
2017-10-02
