Człowiek posiada geny warunkujące jego wykształcenie, ale są one hamowane w życiu płodowym, co dla naukowców jest niezbitym dowodem ewolucji. Część ogonowa kręgosłupa nie spełnia funkcji dźwigania ciężaru tułowia, ale podobnie jak inne elementy kręgosłupa, jest podatna na urazy, ulega nadwyrężeniom i osłabieniu. Może również ulec zwyrodnieniu. Ma ponadto do spełnienia ważną funkcję - przyczepione są do niej mięśnie, ścięgna i więzadła. Wspiera również ciało w pozycji siedzącej.

 

Bóle kości guzicznej mogą być skutkiem urazu, przeciążenia lub mieć podłoże idiopatyczne. Ból kości ogonowej jest dość częstą dolegliwością u kobiet w ciąży. Jeśli kobieta cierpiała wcześniej na bóle kości ogonowej, wówczas istnieje większe ryzyko, że nasilą się lub powrócą w czasie ciąży. U niektórych kobiet takie bóle pojawić się mogą dopiero po porodzie.

Najczęściej bóle kości ogonowej w czasie ciąży pojawiają się ze względu na zmiany w ciele kobiety spowodowane ciążą. Powiększona macica uciska na kręgosłup, co może wywoływać ból, szczególnie jeśli u kobiety wystąpiły kiedyś urazy kości ogonowej.

 

Ból kości guzicznej w ciąży może być także wywołany schorzeniami niedotykającymi bezpośrednio kości ogonowej - jeśli ból pojawiający się w tej okolicy ma charakter ostry, rwący, szarpiący i promieniuje w obszarze unerwienia określonego nerwu, a dodatkowo ma charakter napadowy (tzn. między okresami bólu trwającymi sekundy, minuty lub godziny, występują okresu zupełnie bezbólowe lub o znacznie złagodzonych dolegliwościach), można podejrzewać neuralgię splotu krzyżowego lub guzicznego. Ponadto może się wiązać z torbielami, w tym z torbielami Tarlova.

 

Torbiele Tarlova są to zbiorniki wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, zlokalizowane wzdłuż nerwów krzyżowych i nerwów niższych partii lędźwiowych kręgosłupa. Objawiają się one bólem w okolicy krzyżowej (także kości ogonowej), który może promieniować do jednej lub obu nóg, bólem pośladków podczas siedzenia, a także cierpnięciem jednej lub obu nóg. Ponadto może dojść do upośledzenia działania zwieraczy pęcherza i odbytu.

 

Również przyczyną bólu kości guzicznej mogą być bóle wyższych odcinków kręgosłupa, promieniujące w dół, gdyż w ciąży może dojść do przemieszczenia się dysków, nadmiernego napięcia mięśni przykręgosłupowych okolicy lędźwiowej, a także ucisku na zakończenia nerwowe. Bóle kręgosłupa mogą pojawić się na każdym etapie ciąży, ale zazwyczaj dokuczają najmocniej w ostatnim trymestrze.

 

Czasami typowy ból kości ogonowej również ciężko zlokalizować, gdyż sam może mieć charakter promieniujący na wyższe partie pleców, pośladki czy nawet nogi. Jeśli bóle kości guzicznej pojawiają się u kobiety, powinna ona zbadać ich przyczyny jeszcze przed podjęciem decyzji o zajściu w ciążę.

 

Badaniem często wykorzystywanym w diagnostyce tego rodzaju bólów jest badanie rentgenowskie, którego nie wykonuje się w czasie ciąży. Badanie MRI (magnetyczny rezonans jądrowy), uznawane za bezpieczniejsze w ciąży i stosowane przy diagnostyce bólów kręgosłupa, jest stosowane w ciąży tylko w przypadkach, kiedy podejrzewa się bardzo poważne choroby, których szybka i prawidłowa diagnoza może zaważyć na zdrowiu i życiu dziecka i matki.

 

Na ciążowe bóle kręgosłupa może pomóc ciepła kąpiel lub ogrzewanie bolącego miejsca oraz delikatny masaż. Możesz poprosić partnera o delikatne rozmasowanie bolących Cię miejsc. Połóż się na boku, on zaś niech powoli, kolistymi ruchami, przesuwa ręce wzdłuż twojego kręgosłupa. Najlepsze efekty daje kilkunastominutowe masowanie tuż przed snem. Ból części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa można też złagodzić przez położenie się na plecach i ułożenie nóg powyżej tułowia, np. na kilku poduszkach. Ważne, by przy rozcieraniu i głaskaniu zachować kierunek do serca, czyli wykonywać ruchy od stopy do ud – to dodatkowo łagodzi obrzęki nóg.

 

Możesz także, a nawet powinnaś, korzystać z profesjonalnego masażu. Do specjalisty najlepiej udać się pierwszy raz około 12. tygodnia ciąży, bo wtedy dają o sobie znać skutki wad postawy, wcześniej w ogóle przez Ciebie nieodczuwane. Podczas zabiegów stosowane są tylko łagodne techniki, bez silnych ucisków czy ugniatania. Wskazane jest głaskanie lub delikatne rozcieranie bolących miejsc.

 

Masaż odbywa się w pozycji siedzącej lub tak zwanej pozycji kolankowo- łokciowej. Masażysta zachowuje szczególną ostrożność w okolicy lędźwiowo - krzyżowej, gdyż znajdują się tam korzonki nerwów narządów rodnych. Zastosowanie zbyt silnego ucisku w tej okolicy mogłoby doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu.

 

O wizytach u masażysty pomyśl także podczas pierwszych trzech miesięcy po porodzie. Wtedy można już zastosować techniki wymagające większej siły i z przeciążonych podczas ciąży mięśni usunąć kwas mlekowy. Dobry jest również basen i leżakowanie w wannie oraz delikatna gimnastyka, np. joga, spacery. Ból zwykle nasila się podczas siedzenia, więc można spróbować go złagodzić, siadając na poduszce. Niektórym kobietom pomagają specjalne, bezpieczne ćwiczenia rozciągające plecy.

 

Jeśli ból staje się nie do zniesienia dla matki, lekarz może zalecić leki przeciwbólowe bezpieczne dla ciężarnych. Nie można jednak bez konsultacji z lekarzem brać na własną rękę żadnych leków !!! Dotyczy to nie tylko środków doustnych, ale też maści, kremów, żelów, olejków itp. Pamiętaj, że składniki preparatów stosowanych zewnętrznie także przenikają do organizmu. Ich działanie przeciwzapalne czy rozgrzewające może być niewskazane w ciąży, wywołując np. skurcze macicy czy wpływając niekorzystnie na układ neurologiczny rozwijającego się dziecka. Ponadto, przed porodem, najlepiej poinformować osobę przyjmującą poród o bólach kości ogonowej, gdyż może być on dodatkowym czynnikiem zwiększającym te bóle i ryzyko urazu kości guzicznej.

Jeśli przed ciążą nie miałaś wady postawy oraz prowadziłaś aktywny tryb życia, kręgosłup powinien i teraz sprawnie funkcjonować. Jest bowiem konstrukcją niemal doskonałą: sprężystą, elastyczną, przygotowaną na zmiany. Zatem regularne przybieranie na wadze i typowe w ciąży (w związku z rosnącym brzuszkiem) wyginanie się odcinków piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa ku przodowi nie powinno go poważnie nadwerężyć.

 

Jeśli cierpisz z powodu dyskopatii czy innej dolegliwości związanej z wadami kręgosłupa, od początku ciąży powinnaś być pod opieką ortopedy i rehabilitanta. Pod wpływem zmian hormonalnych zmniejsza się elastyczność tkanek (więzadeł, torebek stawowych itp.) ułatwiając przesuwanie się struktur względem siebie, więc Twoje kłopoty mogą się w ciąży pogłębić. Jedyna rada to stały nadzór rehabilitanta, regularne, specjalne ćwiczenia (tzw. „szkoła bólów krzyża”) oraz stosowanie pasa podtrzymującego brzuch w ostatnim trymestrze ciąży.

 

Ale nawet zdrowy kręgosłup może dać o sobie nieprzyjemnie znać, gdy za długo stoisz, nieprawidłowo siedzisz lub nosisz nieodpowiednie obuwie. Podeszwy powinny być grube i elastyczne, a but (także pod względem szerokości) dobrany do aktualnej wielkości stopy. Inaczej będziesz ruszać się nieprawidłowo i wskutek tego dodatkowo obciążać kręgosłup.

 

Jeśli musisz dłużej postać, staraj się od czasu do czasu raz jedną, raz drugą nogę opierać o stopień czy krawężnik. W ten sposób przenosisz ciężar ciała z nogi na nogę i aktywujesz różne partie mięśni. Nie siadaj na brzegu krzesła i zapewnij plecom solidne oparcie, a stopom możliwość znalezienia się wyżej, np. dzięki podnóżkowi. Zmieniaj pozycję, bo siedzenie w bezruchu powoduje ucisk na macicę i bolesne napięcie mięśni pleców.

 

Dla kręgosłupa ważne jest, by unikać niektórych prac domowych w ciąży, takich jak upinanie firan, odkurzanie (wymaga przyjęcia zgiętej pozycji), a zwłaszcza przenoszenie i dźwiganie ciężarów. Jeśli nie możesz się powstrzymać przed prasowaniem, rób to na desce na tyle wysokiej, żebyś nie musiała się schylać. Z rosnącym brzuszkiem trudno wygodnie ułożyć się do snu. Najlepiej będzie Ci się spało na boku – nogę znajdującą się wyżej zegnij w kolanie, możesz podłożyć pod nią poduszkę. Ta pozycja odciąża plecy i ułatwia oddychanie.

 

Zadbaj również o odpowiedni materac. Nie powinien mieć żadnych zagięć ani wypustek, nie może być na tyle twardy, by bolały cię kości, ani tak miękki, byś się w niego zapadała. Zrezygnuj z dużej i miękkiej poduszki pod głowę. To ona zazwyczaj jest sprawcą dolegliwości ze strony odcinka szyjnego kręgosłupa. W ciągu dnia, gdy zabolą cię plecy, raczej nie kładź się znowu do łóżka. Lepiej połóż się na podłodze, na plecach, z lekko uniesionymi nogami (niektóre kobiety wolą pozycję na boku) i wykonaj kilka spokojnych oddechów.

 

Chciałabym również podać kilka sytuacji, kiedy przeciążeniowy ból kregosłupa należy różnicować z innymi sytuacjami, których nie powinnaś lekceważyć. Gdy bóle dolnego odcinka pleców:

- są rytmiczne i nie ustępują przy zmianie pozycji ciała oraz po odpoczynku, wówczas mogą być spowodowane skurczami macicy i rozwieraniem się kanału szyjki macicy (tzw. bóle z krzyża). Najlepiej jedź zaraz do szpitala, zwłaszcza jeśli na poród jest jeszcze za wcześnie.
-  pojawiają się lub nasilają przy oddawaniu moczu lub towarzyszy im pieczenie albo ból w okolicach cewki moczowej, wtedy bardzo prawdopodobne jest, że nie masz problemu z kręgosłupem, a infekcję dróg moczowych.
-  są silne, promieniują do nóg oraz są połączone z zaburzeniem czucia i osłabieniem siły nóg, możliwe, że cierpisz z powodu przepukliny jądra miażdżystego (popularnie mówi się o „wypadnięciu dysku”) czy rwy kulszowej.
- promieniują bądź częściej dotyczą wyłącznie okolicy spojenia łonowego i stawów biodrowych oraz utrudniają poruszanie się, może być to objawem rozejścia się spojenia łonowego. Leczenie tej przypadłości nie jest skomplikowane: polega przede wszystkim na przyjmowaniu leków przeciwbólowych, prowadzeniu oszczędniejszego trybu życia, ewentualnie wprowadzeniu diety bogatej w żelatynę (by wzmocnić chrząstki, odpowiedzialne za kłopoty), jednak i w tym wypadku wymagasz opieki lekarza.

 

2017-06-12