Stopa końsko–szpotawa. Czy znasz ten problem?

Do napisania tego tekstu niejako w głównej mierze skłoniło mnie ostatnio zasłyszane od znajomej sąsiadki stwierdzenie, że u jej znajomej w rodzinie urodziło się dziecko z nogą konia... Nie no wiecie, ja wyobraźnię całkiem niezłą mam i w swoim już niezbyt krótkim żywocie nie jedno widziałam i słyszałam, ale... No właśnie, długo nie mogłam przetrawić tej informacji, nawet nie wiedziałam co odpowiedzić w tamtej chwili, ale potem, na spokojnie, przypomniałam sobie zabawę w głuchy telefon oraz to, że w każdej plotce jakieś ziarnko prawdy musi być i wykombinowałam!!! Taaak, udało mi się rozwikłać ową zagadkę rodem z Archiwum X!!! A przy okazji mam temat dla Was – stopa końsko–szpotawa...

Stopa końsko-szpotawa to jedno z częściej występujących zniekształceń obejmujących narządy ruchu. Wadę można zauważyć od razu po narodzinach dziecka, ponieważ stopy końsko-szpotawe mają specyficzny kształt i zawsze kilka cech występuje jednocześnie. Ustawienie końskie charakteryzuje się tym, że z powodu zbyt krótkiego ścięgna Achillesa pięta jest uniesiona do góry, a palce nienaturalnie skierowane w dół. Jednocześnie pięta odwrócona jest do wewnątrz (to tzw. ustawienie szpotawe), a skrócone ścięgna i więzadła powodują, że stopa wygląda jak przykurczona. Do tego dochodzi fakt, że podeszwa unosi się do góry, a zarazem przykurcze mięśni wpływają na wygląd łydek, które są szczuplejsze.

 

Najpełniej wygląd stopy końsko-szpotawej obrazuje angielski termin clubfoot, bo przypomina ona właśnie dolną część kija do golfa. W niektórych przypadkach zniekształcenie jest widoczne nawet podczas badania ultrasonograficznego, które wykonywane jest podczas ciąży. Zniekształcenie dotyczy zazwyczaj obydwu stóp, jedynie w niektórych przypadkach obejmuje tylko jedną stopę. Co ciekawe jest to wada spotykana częściej u chłopców. Ponadto, może ona towarzyszyć innym schorzeniom, na przykład rozszczepowi kręgosłupa.

 

Do tej pory nie udało się jednoznacznie określić przyczyny występowania tego typu zniekształcenia stóp. Niektórzy specjaliści uważają, że wada może wynikać z nieprawidłowego ułożenia stóp dziecka w łonie matki, a inni twierdzą, że wada jest wywoływana przez zaburzenia równowagi mięśniowej i malformacje kostne.
              

Jedno jest pewne - szybkie rozpoznanie stopy końsko - szpotawej daje szanse na wczesne podjęcie leczenia, co znacznie polepsza jego rezultaty. Rozpoczęcie leczenia u noworodka przynosi najlepsze efekty, ponieważ stopa jest elastyczna i można ją w łatwy sposób ułożyć w prawidłowym ustawieniu. W przypadku noworodka leczenie polega przede wszystkim na zlikwidowaniu przykurczy w tkankach miękkich i więzadłach.

 

Stopę nowonarodzonego dziecka koryguje się najłatwiej, bo chrzęstna budowa kości jest jeszcze elastyczna. Lekarz ustawia ją do prawidłowej pozycji, a następnie stabilizuje poprzez unieruchomienie jej. Przy czym rehabilitacji trzeba poddać każdą część wady, zarówno ustawienie końskie, szpotawe, przywiedzenie przedstopia, nadmierne wydrążenie łuku podłużnego stopy. Leczenie zależy głównie od stopnia zaistniałych zmian.

 

Najbardziej popularną metodą leczenia stopy końsko-szpotawej jest tak zwana metoda Ponsetiego, która polega na wielotygodniowym kształtowaniu stopy poprzez ćwiczenia oraz zakładanie opatrunków gipsowych, ustawiających stopę we właściwej pozycji. Kolejnym etapem leczenia jest zlikwidowanie ustawienia końskiego poprzez nacięcie ścięgna Achillesa. Taki zabieg umożliwia zgięcie stopy, na którą zakładany jest ponownie gipsowy opatrunek. W celu utrwalenia rezultatów konieczne jest noszenie specjalnych butów ortopedycznych lub szyny odwodzącej, która zapobiega ponownemu zniekształceniu stóp. Im później podjęte zostanie leczenie i rehabilitacja, tym dłużej będą one trwały.

 

Leczenie nieoperacyjne w wielu przypadkach daje bardzo dobre efekty, jednak czasami konieczne jest przeprowadzenie operacji. Zabieg przeprowadza się zwykle wtedy, gdy dziecko ukończy sześć lat - wcześniejsze wdrożenie leczenia operacyjnego jest niewskazane ze względu na wzrost i kształtowanie się stopy.
            

Niezwykle ważne jest to, aby pacjenci, u których leczona była stopa końsko-szpotawa, pozostawali pod stałą opieką specjalisty. Niestety wada może nawracać, szczególnie u dzieci, u których stopa cały czas rośnie i się kształtuje. Warto chodzić na regularne kontrole lekarskie, ponieważ specjalista jest w stanie zauważyć nawrót choroby nawet w początkowym stadium.


Końcowa ocena efektów leczenia jest możliwa dopiero po całkowitym zakończeniu wzrostu, dlatego tak ważne jest przestrzeganie wszystkich zaleceń lekarskich (w tym noszenie obuwia ortopedycznego, szyn, czy stabilizatora). Warto również przeprowadzić u dziecka badanie kontrolne kręgosłupa, bo zdarza się, że nieprawidłowe ustawienie stóp rzutuje na kręgosłup i może powodować jego zwyrodnienia.

 

 

2019-03-21